Polonceau spant
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een Polonceau spant is een type kapspant, ontwikkeld door de Franse ingenieur Camille Polonceau, dat is opgebouwd uit twee onderspannen driehoekige liggers die verbonden zijn door een trekstaaf.
Omschrijving
Dit type spant, ook wel 'Frans spant' genoemd, werd in 1839 geïntroduceerd en was bedoeld om grotere overspanningen mogelijk te maken in gebouwen zoals stationsoverkappingen, fabrieken en markthallen. Het Polonceau spant kan worden gezien als een kapspant dat in essentie bestaat uit twee vakwerken en een trekstang. De vakwerken bevatten driehoeken waarbij de staven die haaks op de spantbenen staan drukkrachten opvangen (drukstaven) en de overige staven trekkrachten opvangen (trekstaven). De horizontale verbinding wordt de trekstang genoemd. Deze combinatie van druk- en trekstaven helpt spatkrachten tegen de muren en doorbuiging door dakbelasting te voorkomen. Het spant kenmerkt zich door onderspannen liggers, die bij oudere gebouwen soms nog zichtbaar zijn. Het is een economisch model omdat met relatief weinig materiaal grote overspanningen gerealiseerd kunnen worden.
Materialen en Constructie
Polonceau spanten werden oorspronkelijk vaak in ijzer uitgevoerd, maar er zijn ook voorbeelden in hout en een combinatie van hout en ijzer. Vaak werden de trekstaven en trekstang van wals-ijzer gemaakt vanwege de treksterkte, en de drukstaven van gietijzer vanwege de druksterkte. De constructie bestaat eigenlijk uit twee vakwerken die door een trekstaaf zijn verbonden, wat zorgt voor een stijve constructie. De korte staven in de vakwerken beperken knik, terwijl de trekstaaf lang is. Bij het samenstellen van het spant konden de helften van de trekstaaf soms met een schroefmof met linkse en rechtse draad worden gekoppeld om het spant op maat te stellen.
Toepassing en Vergelijking
Het Polonceau spant werd veelvuldig toegepast in de 19e en begin 20e eeuw, met name in Nederland tussen circa 1850 en 1940. Het werd gebruikt voor het overspannen van grotere ruimten, zoals overkappingen van stations, markthallen, fabrieksgebouwen en gymzalen. Vanaf de 20e eeuw konden Polonceau spanten ook een rechte, horizontale onderrand hebben. Een vergelijkbaar spanttype uit dezelfde periode is het Ardant-spant, dat een sierlijker uiterlijk heeft door een boog als 'onderrand'. Beide typen spanten werden vaak in het zicht gelaten. Het Polonceau-spant vertoont veel gelijkenis met het Belgisch spant.
Vergelijkbare termen
Dakspant
Gebruikte bronnen: